Derneklerin şirket kurması ile ilgili hukuki bilgiler nelerdir? Türk Medeni Kanunu 56. maddesinde dernek tanımını gerçek veya tüzel en az 7 kişinin kazanç paylaşımı dışında ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelen topluluk şeklinde yapmıştır. Buna göre derneklerin ekonomik kazanç elde etme amacıyla kurulması mümkün değildir. Buna karşılık şüphesiz ki derneklerin kuruluş amaçlarını yerine getirmek maksadıyla ticari bir iş veya konu ile uğraşmaları söz konusu olabilmektedir. Kanun bu anlamda bir sınırlama getirmediği gibi esasen derneklerin amaçlarını gerçekleştirmesi için etkili faaliyetler gösterebilmeleri adına ticari faaliyette bulunmaları da bir ihtiyaçtır.
Dernek amacının gerçekleştirilmesi maksadı ile kazanç elde etmek için derneklerin ticari işletme açabilmesi veya anonim şirket ya da limited şirket kurabilmesi yahut bu şirketlere hissedar olabilmesi mümkündür.
Dernekler esasen vergi mükellefi değildir. Gelir vergisi açısından da kurumlar vergisi açısından da bir yükümlülükleri bulunmamaktadır. Ancak derneklerin iktisadi işletme kurması halinde vergi mükellefiyetleri oluşacaktır. Dernek amacını gerçekleştirmek maksadıyla ticari faaliyet gösterecek olan derneklerin vergi ödemeleri şarttır. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu da buna izin vermektedir.
Dernekler bir kereye mahsus ticari faaliyetleri için ticari işletme kurmak zorunda değillerdir. Örneğin, bir derneğin bir kereye mahsus olmak üzere kitap yayınlatması ve bunun satışından gelir elde etmesi halinde ticari işletmenin varlığından bahsedilemez.
Dernek iktisadi işletmesinin kurulmasının istenmesi halinde yönetim kurulu tarafından karar alınması gerekmektedir. Alınacak olan kararda yapılacak ticari faaliyet, konusu, sermayesi, işletmenin unvanı gibi konuların açıkça yazılması gerekir. İlgili karar noter tarafından onaylanmalıdır.
Dernekler Ticaret Odasına Kayıt Olur mu?
Derneklerin iktisadi işletme kurmaları halinde alınan kararla yönetici yahut yetkili müdür olarak atanan kişilerin Mersis kaydı yaptırmaları gerekmektedir. İlgili evrakların tamamlanması sonrasında ticaret sicil müdürlüğüne teslimiyle 15 gün içerisinde tüzel kişilik açılışı bildirilecektir. Dolayısıyla ticaret odasına kayıt olunması gerekmektedir.
Dernek Kendi İktisadi İşletmesinden Ürün veya Hizmet Alabilir mi?
Derneğin kendi iktisadi işletmesinden ürün veya hizmet almasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Burada önemli olan piyasa koşullarınca dernek iktisadi işletmesinde satılan ürünlerin veya hizmetlerin rekabetçi oranda olmasıdır. Örtülü kazanç dağıtımına ilişkin hususlar bu kuralın istisnasıdır.