Tacir nedir? Türk Ticaret Kanunu’nun 14. maddesine göre bir ticari işletmeyi kısmen bile olsa kendi adına işleten kimse tacir sayılmaktadır. Tacirin tanımını yaparken gerçek kişi ve tüzel kişi olarak ayıralım. Şöyle ki;
- Gerçek kişilerde tacir; bir ticari işletmeyi kendi nam ve hesabına yönelik işleten kişilere denir. Yani bir ticari işletmeyi kendi adına kısmen de olsa işleten gerçek kişilere tacir denir.
- Tüzel kişilerde tacir; Tüzel kişiliğe sahip kurum ve kuruluşları üç farklı kategoride değerlendirmek gerekir. (1) Birincisi ticari amaçla faaliyette bulunan dernek ve vakıflardır. Bu ticari işletme amacı güdülen kurum ve kuruluşlarda kamu yararı gözetilmez. (2) İkincisi uygulamada sıklıkla gördüğümüz ticari şirketlerdir. Herkes tarafından bilinen limited şirketler ve anonim şirketler gibi kuruluşlar bu kategoriye girmektedir. (3) Üçüncüsü ise kamu tüzel kişilerce kurulan kamu iktisadi teşekküllerdir.
Tacir olmanın aynı zamanda belirli birtakım sorumlulukları ve yaptıkları işlemlerinin sonuçları vardır. Ticari hayatın içerisinde tacirlere yüklenen sorumluluklar önem arz eder. Bu sebeple tacir olmanın hukuki sonuçlarını bilmek gerekir.
Tacir Olmanın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Ayrıca, Tacir olmanın getirisi olarak karşımıza çıkan hukuki sonuçlar özel ve genel olarak düzenlenmiştir.
Genel olarak tacirin hukuki sonuçları şunlardır; Öncelikle ticari işletmesini kurulmasından itibaren 15 gün içerisinde ticaret siciline tescil ettirme zorunluluğu vardır. Ardından ticaret unvanını kullanması gerekir. Tacir olarak ticaret unvanını kullanması, defter ve belge tutmak, ticari odalara kayıt yaptırmak, iş karşılığı fatura veya fiş vermek, iflasa tabi olmak gibi durumlar da tacirlerin hukuki sonuçları olarak sayılmaktadır. Aynı zamanda tacirler ücret ve cezada indirim isteyemezler. Ayrıca tacirlerin hukuki sonuçlarından en önemlisi de basiretli olmasıdır.
Genel Hukuki Sonuçlar
Bu genel olarak düzenlenen hukuki sonuçları açıklayalım.
-
Bir tacirin basiretli olması demek
Ticari hayatın ve ekonomik durumun gidişatı açısından geleceği öngörme ve ona göre hareket etmesi demektir. İleride oluşabilecek ekonomik bozukluklara karşı önlem almak, işlem ve eylemlerini ayarlamak, mali ve ticari olarak tüm gelişen yeni durumlarda sonuçlara katlanmaktır.
-
İflasa tabi olma;
Tacir her türlü yaptığı işlem sonucu doğan borçlarından iflasa tabidir. Tüm ticari faaliyetleri için oluşan borçlarının yanı sıra diğer ticari olmayan işlemleri için de doğan borçları dolayısıyla iflasa tabidir.
-
Defter ve belge tutmak;
Tacirlerin ticari işletmesi gereği yaptıkları işlemleri adeta not defteri mantığı ile defter tutması gerekir. Tacirlerin bu defterleri kanundan doğan hükümler çerçevesinde tutar. Ticari defterlerinin içerisine yaptıkları her ticari işlemleri kanun hükümleri uyarınca işlemek zorundadır.
-
Fatura veya fiş düzenlemek;
Tacirlerin yine burada her ticari işlemine tekâmül eden fatura veya fişi düzenlemek ve işlemi yapan diğer tarafa ibraz etme yükümlülüğü vardır. Faturanın verilmesinin önemi, faturayı alan kişinin fatura içeriğine karşı 8 gün içinde itiraz etme durumunun olmasından kaynaklıdır. Yani faturayı alan kişi faturanın yanlış veya hatalı düzenlendiğini düşündüğü takdirde 8 gün içerisinde faturaya itiraz etme hakkı doğar. Dolayısıyla tacir her ticari işlemine karşılık bir fatura düzenleme ve verme zorunluluğu vardır.
-
Ticari odalara kayıt yaptırmak;
Tüm gerçek ve tüzel kişiliklere sahip tacirlerin ticari işletmelerinin bulunduğu yerdeki odalara kayıt yaptırmaları gerekir. Tacirlerin şubelerini, işletmelerini veya fabrikalarını bu ilgili odalara kaydettirirler.
-
Ticari unvanının kullanılması;
Tacirler seçtikleri ticari unvanını ticaret siciline tescil ettirmekle yükümlüdürler. Tescil ettirdikleri ticaret unvanlarıyla ticari işlem yapma ve bunun sonucunda belgelere bu unvan altında imza atma, belge düzenleme ve sair evrakları oluşturma gibi işlemleri yapabilirler. Ayrıca tescil ettirdikleri ticaret unvanını da tüm belgelerinde ve varsa internet sitelerinde açıkça belirtmek zorundadırlar.
-
Ücret ve cezada indirim isteyememe;
Tacir ticari işlem sebebiyle yapmış olduğu sözleşmede yer alan ücret ve cezanın yüksek rakamda düzenlendiğini ileri sürerek bedel üzerinde indirim yapılmasını isteyemez. Sözleşmede yer alan ücret ve ceza tutarının indirilmesi talep etme hakkı tacirlere verilmemiştir. Kanun koyucu bu indirim talep etme hakkını tacir dışındaki kişiler için öngörmüştür. Dolayısıyla sözleşmenin hükümleri uyarınca yerine getirilmemesinde tacir ücret ve ceza ne ise onu ödemekle yükümlü olacaktır.
Özel Hukuki Sonuçlar
Özel olarak tacirin hukuki sonuçları ise; ilk olarak karşımıza ticari hayatın içerisinde yaşadığı uyuşmazlıklarda ispat açısından ticari defter ve belge ile sağlaması çıkmaktadır. Bir tacir yaşadığı uyuşmazlıklarda tutmak zorunda olduğu ticari deftere ve düzenlediği belgelere bakılarak iddialarını ispatlayabilir. Ayrıca sözleşmeden dönme hükümlerini uygulama, sözleşmeyi feshetme, karşı tarafı temerrüde düşürme, ihbar ve ihtarları bildirme gibi işlemleri noter aracılığı ile veya güvenli elektronik imza kullanılarak e posta ile yapma zorunluluğu vardır. Bu zorunluluklarda tacirlerin özel olarak düzenlenen hukuki sonuçlarıdır.
Tacir nedir hakkında yazımızı okudunuz. Ayrıca tacir nedir konusu hakkında ve tacir nedir kaça ayrılır, tacir nedir özellikleri nelerdir, tacir nedir örnekler ve benzeri konularda daha detaylı bilgiler almak için hukuk büromuzdan danışmanlık hizmeti alabilirsiniz. Büromuzu instagram adresimizden de takip edebilirsiniz.