İşyeri uygulamalarında işçi-işveren ilişkilerinde işçi bakımından hukuka aykırı sonuçlar doğuran bir takım süreçler yaşanabilmektedir. Bunların en belirgini İşçiye Elden Ödeme Yapılması yani işçinin maaşının bir kısmının elden, bir kısmının ise bankadan yatırılması yahut maaşın tamamının elden verilmesi durumlarında sigorta primlerinin gerçek ücretin altında gösterilerek ödenmesidir. Bu, hukuka aykırı bir uygulama olmakla birlikte işçi açısından ciddi hak kayıplarına neden olmaktadır.
Hangi Ödemeler Elden Yapılıyor Olmalıdır?
İşçinin aylık net maaşının tamamının veya bir kısmının, fazla mesailerinin, primlerinin yahut yol ve yemek ücretinin elden ödenmesi söz konusu olabilir. İşçiye elden ödeme yapmak hangi ücret türüne ilişkin olursa olsun işçi açısından iş akdinin haklı nedenle feshine sebep oluşturacaktır.
Böyle bir durumda İşçi, iş akdini haklı nedenle feshederek işçilik alacaklarının ödenmesi talep edebilir. Yani işçi istifa etse bile kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
İşçinin Gerçek Ücreti Nasıl Hesaplanır?
İşçinin aldığı ücretin belirlenmesinde işçinin kıdemi, meslek unvanı, fiilen yaptığı iş, işyerinin özellikleri ve emsal işçilere ödenen ücretler gibi hususlar göz önünde bulundurulacaktır. Bunun için de yargılamayı gerçekleştiren Mahkemeden aynı iş kolunda benzer nitelikte işi yapan ve benzer kıdeme sahip olan işçinin emsal maaşının bildirilmesi için ilgili sendika ve meslek kuruluşlarına yazı yazılması talep edilmeli yine aynı iş yerinde çalışan işçiler tanık olarak Mahkeme huzurunda dinletilmelidir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2017/7955 Esas 2017/20925 Karar sayılı ve 11.12.2017 tarihli kararında da bu hususta emsal bir karar oluşturulmuştur. Buna göre;
“Çalışma yaşamında daha az vergi ya da sigorta pirimi ödenmesi amacıyla zaman zaman, iş sözleşmesi veya ücret bordrolarında gösterilen ücretlerin gerçeği yansıtmadığı görülmektedir. Bu durumda gerçek ücretin tespiti önem kazanır. İşçinin kıdemi, meslek unvanı, fiilen yaptığı iş, işyerinin özellikleri ve emsal işçilere ödenen ücretler gibi hususlar dikkate alındığında imzalı bordrolarda yer alan ücretin gerçeği yansıtmadığı şüphesi ortaya çıktığında, bu konuda tanık beyanları gözetilmeli ve işçinin meslekte geçirdiği süre, işyerinde çalıştığı tarihler, meslek unvanı ve fiilen yaptığı iş bildirilerek sendikalarla, ilgili işçi ve işveren kuruluşlarından emsal ücretin ne olabileceği araştırılmalı ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek bir sonuca gidilmelidir.”