İşverenin Haklı Nedenle Fesih Sebepleri Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinde işveren açısından iş akdinin haklı nedenle feshedilebileceği haller sıralanmıştır. Bu madde kapsamında yapılan fesih işlemlerinde işveren ihbar süresine uymaksızın iş akdini sona erdirebilecektir. Kıdem tazminatı ise ancak ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri dışındaki sebepler açısından söz konusudur. İşte, işverenin haklı nedenle fesih sebepleri hakkında bilgiler…

İlgili Alan: İş Hukuku Avukatı

Bilindiği üzere iş kanunu iş akdinin sona erdirilmesi halinde hem işçi hem de işveren açısından kanunda hizmet süresine göre belirlenmiş olan ihbar önellerine uygun zamanda fesih ihbarının yapılması gerektiğini düzenlemektedir. İşte işverenin haklı nedenle fesih sebepleri açısından bu sürelere uyma zorunluluğu bulunmamaktadır. 25. maddede yer alan haklı nedenle derhal fesih sebeplerini aşağıda inceleyelim:

İşverenin Haklı Nedenle Fesih Sebepleri

Sağlık Nedenleri

1. İşçinin Kusurlu Davranışı Sonucu Hastalanması veya Sakatlanması

   İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması sonucunda ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla doğacak devamsızlığa uğraması durumunda iş sözleşmesi işveren tarafından bildirimsiz olarak feshedilebilmektedir. Bir aylık süre ibaresi takvim ayı anlamında değil, işçinin işe gelmediği son günden geriye doğru hesap edilecek bir aylık süreyi belirtmektedir.

2. İşçinin Tedavi Edilemeyecek Hastalığa Tutulması

   İşçinin tedavi edilemeyecek nitelikte hastalığa tutulduğunun ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun sağlık kurulunca saptanması durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır. Böyle durumlarda işçiye yükletilebilecek kusur bulunup bulunmadığı hususu önem taşımamaktadır.

3. İşçinin Kusuru Bulunmaksızın Hastalık veya Kazaya Uğraması, Gebelik ve Doğum Nedeniyle Devamsızlıkta Bulunması

   İşçinin kusuru bulunmaksızın hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi nedenlerle işe devamsızlığı durumunda, iş sözleşmesinin işveren tarafından bildirimsiz olarak feshedilebilmesi için, işçinin işyerindeki çalışma süresine (kıdemine) göre belirlenen ve İş Yasası’nın 17. maddesinde düzenlenen bildirim sürelerini altı hafta aşan devamsızlık yapılmış olması koşulu bulunmaktadır. Bu altı haftalık süre, doğum ve gebelik hallerinde doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık sürenin sonundan itibaren hesaplanması gerekmektedir.

 Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Durumlar

1. İşçinin İşvereni Yanıltması

   İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıf veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması durumunda işveren iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshedebilir.

2. İşçinin Namus ve Şerefe Dokunacak Davranışlarda Bulunması

   İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

3. İşçinin Bir Başka İşçiye Cinsel Tacizde Bulunması

   İşçinin işyerindeki herhangi bir işçiye cinsel tacizde bulunması durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

4. İşçinin Sataşmada Bulunması

   İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

5. İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlarda Bulunması

   İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak , işverenin meslek sırlarını açıklamak, işveren veya işyeri hakkında asılsız şikayet veya ihbarda bulunmak ,hasta olmadığı halde viziteye çıkmak , izinsiz olarak işi veya işyerini terk etmek, tepki amaçlı işi yavaşlatmak , gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması durumunda işverenin bildirimsiz fesih hakkı bulunmaktadır.
   İşyerine gece hayat kadını getirilmesi işçinin mesai saatleri içinde işverenden izin almadan kendi işini yapması, işçinin müşterilerden rüşvet alması işçinin, müşterilerin banka hesabından kendi adına virman yoluyla para çekmesi, işçinin doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarına örnek gösterilebilir.

6. İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi

   İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle (hürriyeti bağlayıcı ceza ile) cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

7. İşçinin İşe Devamsızlıkta Bulunması

   İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

8. İşçinin Görevini Yapmamakta Israr Etmesi

   İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatılmasına rağmen yapmamakta ısrar etmesi durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

9. İşçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşverene Zarar Vermesi

   İşçinin kendi isteği veya işi savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri kendi ücretinin otuz günlük tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumunda işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

Zorlayıcı Nedenler

İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması durumunda işverene iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme imkanı vermektedir. İşverene iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı veren zorlayıcı sebeplerle işçiye iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı veren zorlayıcı nedenler birbirinden farklıdır. İşçinin işyerinde çalışmasını bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı nedenin ortaya çıkması durumunda işçiye bu bir haftalık bekleme süresinde her gün için yarım ücret ödenmesi gerekmektedir. Bir haftalık bekleme süresi sonunda işveren iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshedip feshetmemekte serbesttir. Bu süre sonunda işverenin iş sözleşmesini feshetmemesi durumunda iş sözleşmesi askıda olup bu süre içinde işçinin ücret isteme hakkı bulunmamaktadır.

İşçinin Gözaltına Alınması Veya Tutuklanması

İşçinin göz altına alınması veya tutuklanması nedeniyle işe devamsızlığının İş Yasası’nın 17. maddedeki bildirim süresini (bildirim öneli) aşması durumunda işveren iş sözleşmesini bildirimsiz olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.

Bildirimsiz Fesih Hakkını Kullanma Süresi Nedir?

İş Kanunun 26. maddesi derhal fesih hakkını kullanma süresini düzenlemektedir. Buna göre:

“24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.

Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.”

Bu durumda işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle işten çıkışını yapmak isteyen işverenin 6 (altı) iş günü içerisinde bu fesih işlemini yapması gerekmektedir. Uygulamada genellikle karşılaşılan sorun büyük şirketlerde feshe konu olayın araştırılması ve fesih konusunda yetkili olan ilgililere ulaştırılmasının zaman alması, bu nedenle de işveren açısından 6 iş günü olan bildirim süresinin aşılması durumudur. Yargıtay kararları bu sürenin fesih işlemi konusunda karar verecek yetkili kişi veya kişilere ulaştırılması tarihi itibariyle başlayacağını dolayısıyla feshe konu eylemin araştırılması için işverene makul sürede hareket etmesi imkanı tanınmıştır.

Örneğin işçinin, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri kendi ücretinin otuz günlük tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması durumunda söz konusu hasar miktarının tespit edilmesi ve belirlenmesi zaman alabilecektir. Bu belirleme ve araştırma işlemleri yapılırken geçirilen süre 6 günlük sürenin başlamasına engeldir.

Ayrıca; işverenin haklı nedenle fesih sebepleri ile ilgili hukuk büromuzla iletişime geçerek bizden daha detaylı bilgi alabilirsiniz.