Motorlu taşıt sayılarının artışı ile birlikte garaj ve otopark ihtiyacı da artmış, park yeri arayışı beraberinde garaj ve otopark işletmecileri açısından da bir takım sorumluluklar doğurmuştur. Garaj ve otopark işletmesine teslim edilen araçlarda meydana gelebilecek hasarlardan, hırsızlık ve benzeri zararlar oluşmaması için otoparkı işletenin sorumlu olması gerekmektedir. Araç sahibi aracının garaj ve otopark işletene teslim ettiğinde eksiksiz olarak aracını iade almaya duyduğu güven ile bu sözleşmeyi kurmaktadır.
Otopark İşleten ile Araç Sahibi Arasındaki Hukuki İlişki
Taraflar arasında esasen sözleşmesel bir ilişki kurulmaktadır. Sözleşmenin bir tarafı olan garaj ve otopark işleten belli bir bedel karşılığında araç sahibinin aracını teslim alarak aracın garaj ve otopark içerisinde güvenli bir şekilde kalmasını sağlamak, araç geri alınıncaya dek aracı gözetim altında tutmak hizmetlerini taahhüt eder.
Yargıtay, taraflar arasındaki sözleşmenin niteliği konusunda müşterek bir karar oluşturmamıştır. Baskın görüş, vedia yani saklama sözleşmesinin kurulduğu yönündedir. Alış veriş merkezlerinin neredeyse tamamı otopark hizmeti vermekte olup alışveriş merkezinde bırakılan motorlu taşıt bakımından alışverişin yanı sıra saklama hizmeti de gerçekleştiğinden taraflar arasındaki ilişkinin satış ve saklama ile karışık karma bir sözleşmesel ilişki kurulduğunu söylemek mümkün olabilir.
Otopark İşletenin Kusursuz Sorumluluğu
Türk Borçlar Kanunu’nun 579. maddesi garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlerin sorumluluğunu düzenlemektedir. Buna göre garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenler kendilerine bırakılan veya çalışanları tarafından kabul edilmiş olan motorlu taşıt ve eklentilerin yok olmasından, zarar uğramasından veya çalışmasından sorumludurlar. Bu sorumluluktan kurtulabilmesi için işletenin bu zararın mücbir sebepten, eşyanın niteliğinden veya zararın araç sahibi, ziyaretçisi veya beraberinde yahut hizmetinde bulunan kişilere yükletilebilecek bir kusurdan ileri geldiğini ispat etmesi ile kurtulabilecektir.
Garaj ve otopark işleten, araçta meydana gelebilecek zararlardan sorumlu olmadığını, sorumluluk üstlenmeyeceğini veya sorumlu olmamasını kanunda gösterilen sebeplerden başkaca bir sebebe bağladığını herhangi bir şekilde ilan etmiş olsa dahi sorumluluktan kurtulamayacaktır. Örneğin otoparklarda gördüğümüz araçta meydana gelecek zararlardan otopark işletmesinin sorumlu olmadığını belirten yazılar ve uyarı levhaları kanunda belirtilen sorumsuzluk şartları oluşmadığı mühletçe geçerli olmayacaktır.
Otopark İşletenin Sorumluluğuna Getirilen Sınırlama
Garaj ve otopark işletenin, araçta meydana gelen zararı karşılaması bakımından miktar olarak üst sınır belirlenmiştir. Buna göre işletenin kendisine veya çalışanlarına bir kusur yüklenemiyorsa saklanan aracın her biri için alınan günlük saklama ücretinin 10 katından daha fazlası için sorumluluk yüklenemeyecektir. Burada kusursuz sorumluluk bakımından bir sınırlama getirildiğini unutmamak gerekir. Kendi kusuru ile zarar veren taraf zararın karşılanmasından kusuru oranında sorumlu olacaktır.
Otopark İşletenin Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Haller
Otel işletenlerin sorumluluğunda, konaklayan kişinin zararı öğrenir öğrenmez otel işletene bildirmesi, bildirimde gecikme yaşanmaması kuraldır. Her ne kadar bu hususta kanunda açık bir düzenleme bulunmamakta ise de niteliği gereği garaj ve otopark işletenler açısından da bu kural geçerlidir. Burada amaç, zarara sebep olan olaya ilişkin delillerin toplanmasında, zararın tespit edilmesinde gecikme yaşanmaması ve tespitin zorlaşmasını engellemektir. Bildirimin gecikmeksizin yapılması kural ise de gecikme haklı bir nedene dayanıyorsa yahut gecikmede zarar görenin kusuru bulunmuyorsa bildirimin vaktinde yapılmış olduğunun kabulü gerekir.
Sorumsuzluk Anlaşması İmzalanması
Türk Borçlar Kanunu’nun 579. maddesi emredici hüküm niteliğinde değildir. Dolayısıyla taraflar aksine bir anlaşma yapabilirler. Yapılan anlaşma ile kanunda belirlenen sorumluluk ağırlaştırılabileceği gibi tamamen de ortadan kaldırılabilecektir.
Buna ek olarak belirtmek gerekir ki yapılacak olan anlaşmanın ilgili mevzuatlar gereği genel işlem şartlarına da uygun olarak düzenlenmesi lazım gelir Dolayısıyla garaj ve otopark işletenin kast ve ağır ihmalden sorumlu olmayacağına ilişkin yapılan anlaşmalar geçersiz olacaktır. Buna karşılık hafif ihmalden sorumluluğu kaldıran sözleşmeler ile geçerlidir.