Mal üzerindeki hak sahipliğine mülkiyet hakkı denilmektedir. Mülkiyet hakkı elbirliği mülkiyeti ve paylı mülkiyet olmak üzere 2 çeşittir. Mülkiyet türlerinin tanımlanması mal üzerinde yapılacak işlemler ve hakkın ne şekilde kullanılacağı noktasında büyük önem taşır. İşte, paylı mülkiyet, paylı mülkiyet nedir ve paylı mülkiyet hakkında hukuki bilgiler…
Paylı Mülkiyet Nedir?
Peki, paylı mülkiyet nedir? Paylı mülkiyet, basit kavramı ile paylı mülkiyet maddi olarak ve aynı zamanda fiziki olarak bölünmeyen bir bütün üzerinde birden fazla kişinin paylarla birlikte mülkiyetine sahip olması olarak açıklayabiliriz. Yani birden fazla kişinin maddi olarak bölünmeyen bir bütün üzerinde paylarla ölçülen mülkiyetine paylı mülkiyet denir.
Paylı mülkiyet Medeni Kanun’un 688. maddesinde;
“Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.”
şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca maddi anlamda bölünmeyen bütünün üzerinde bahsedilen payların oranı belirlenmemiş ise payların eşit olduğunu söyleyebiliriz. Yani bölünmeyen bütünün üzerinde payların oranı belirtilirse o oran üzerinden mülkiyetleri devam eder ama eğer paylar başka türlü belirlenmemiş ise o zaman eşit şekilde payların olduğu düşünülür.
Önemle belirtmek gerekir ki; paylı mülkiyetteki pay sahipleri arasında mülkiyet hakkı bölünmez. Yani paylı mülkiyete sahip olunan yerde tek bir mülkiyet hakkı vardır. Bu mülkiyet hakkı paydaşlar arasındadır. Aynı zamanda pay sahiplerinin her biri kendi payı bakımından hakları ve sorumlulukları da vardır.
Paydaşların bir diğer durumu ise paylarıyla nasıl hareket edecekleri konusunda diğer paydaşlardan rıza alıp almaması durumudur. Her bir paydaşın kendi payı üzerinde satma, rehin etme, bağışlama gibi tasarruflarda bulunurken diğer paydaşların rızasını ve onayını alması gerekmez. Zira her bir paydaş payı üzerinde maliktir.
Paylı mülkiyetin kendiliğinden olduğu durumların yanı sıra dava açılarak mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesi durumu da söz konusudur. Açılacak davaya paylı mülkiyete dönüştürülme davası denir. Davayı aşağıda detaylı bir şekilde inceleyelim.
Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi Davası
Paylı mülkiyet davası nedir? Elbirliği mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesi istemi ile açılacak davaya paylı mülkiyetin dönüştürülmesi davası denir. Bu dava Medeni Kanun’un 644. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre bu dava elbirliği mülkiyet ile sahip olunan malların tümü için veya belirli bir mal için paylı mülkiyete dönüştürülmesi istemiyle açılacak davadır.
İşbu davanın Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılması gerekir. Dava, dönüştürmeye konu malvarlığının bulunduğu yer mahkemesinde veya miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılacaktır. Kişi bu iki yerden birinde bulunan Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak davayı açabilir.
Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi Davasının Açılması İçin Hangi Şartlar Aranır?
Tabi ki ilk olarak malvarlığın tümünde yahut belirli bir malın üzerinde elbirliği mülkiyetin olması gerekir. İkinci olarak dava açılması için başvuruda bulunulmasıdır. Bu başvuruyu mirasçılardan tek birinin yapması yeterli olacaktır. Üçüncü olarak elbirliği mülkiyetin devam ettirilmesini haklı kılabilecek bir itirazda bulunulmamasıdır. Aynı zamanda mirasçılardan birinin mirasın paylaşımı için süresi içerisinde ortaklığın giderilmesi davası açmamış olması gerekir.
Tüm bu şartların varlığı halinde paylı mülkiyetin dönüştürülmesi davası açılabilecektir.
Paylı Mülkiyetin Dönüştürülmesi Davasının Yargılaması
Tereke mirasçılarından birinin Sulh Hukuk Mahkemesine başvurmasıyla dava açılır. İlk olarak başvuruda bulunmayan ve karşı tarafta yer alan tüm mirasçılara davetiye çıkarılarak dava bildirilir. Bu davetiyeyle birlikte mahkeme aynı zamanda mirasçılara varsa itirazlarını ileri sürmelerini veya mirasın paylaşılması için paylaşım davası açmaları için 15 günlük süre verir.
Eğer verilen 15 günlük süre içerisinde diğer tereke mirasçıları paylı mülkiyete dönüştürülmesine ilişkin itirazlarını ileri sürmezlerse dava kabul edilir ve mülkiyet paylı mülkiyete dönüştürülür. İtiraz edilmediği gibi yine süresi içerisinde paylaşım davası açılmaz ise aynı şekilde dava kabul edilir ve mülkiyet paylı mülkiyete çevrilir.
Ayrıca mahkeme yargılama sırasında elbirliği mülkiyetinin saptanması için ilgili kurumlara müzekkere yazarak araştırmasını yapar. Uygulamada elbirliği mülkiyetinin saptanması genellikle tapuya yazılan müzekkere ile tapu kayıtların istenmesi sonucunda hızlı bir şekilde belirleniyor.
Tüm bu durumlar Medeni Kanun’un 644. maddesinde de belirtilmiştir. Şöyle ki;
“Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hâkimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder.
Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.
Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır. “
Ayrıca, paylı mülkiyet davası nedir, paylı mülkiyet davası ne kadar sürer, paylı mülkiyet satışı, paylı mülkiyete çevrilmesi, paylı mülkiyet izale-i şuyu, paylı mülkiyette önalım hakkı ve benzeri konularda daha detaylı bilgiler için gayrimenkul avukatımız ile görüşebilirsiniz.