Aile konutu kavramı 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu terminolojisiyle hukuk hayatımıza girmiş olan kavramlardan olup, kanunun gerek evliliğin genel hükümlerini, gerek mal rejimlerini, gerekse mirasın paylaşımını düzenleyen hükümleri arasında yer almış olan önemli bir kavram olmasına karşın, kanunda aile konutu kavramına ilişkin bir tanıma yer verilmemiştir.
Ancak Türk Medeni Kanununun gerekçesinde kavrama ilişkin bir tanıma yer verilmiş olup, aile konutu gerekçede “ eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir mekân” olarak tanımlanmıştır. Türk Medeni Kanununun gerekçesi dışında aile konutu kavramı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 11.06.2002 tarih ve 2002/7 sayılı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu konulu genelgesinde I/3. maddesinde “eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve düzenli yerleşim amacıyla kullandıkları mekân” olarak tanımlanmıştır.
İlginizi çekebilir: Aile Konutuna İlişkin Tapu İptal ve Tescil Davası
Aile Konutunun Unsurları Nelerdir?
4702 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda kavramın tanımlanmamış olması sebebiyle, doktrinde kavramın farklı tanımlarının yer almasının yanında, aile konutu kavramının unsurları kapsamında da görüş ayrılıkları yer almaktadır. Bununla birlikte, burada söz konusu unsurlardan genel kabul gören;
• Resmi evlilik birliği ile bir araya gelmiş aile
• Ailenin yaşadığı ortak konut
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile yaşamı için son derece önemli olan yaşanılan konutun, mülkiyet hakkına sahip olan eşin diğer eşin rızası olmadan devretmesi veya bir hakla sınırlandırması; kira sözleşmesi ile sağlanmış bir aile konutu söz konusuysa, sözleşmenin tarafı olan eşin diğer eşin rızası olmadan bu sözleşmeyi feshetmesi, ailenin mutluluğu ve geleceğine önemli ölçüde zarar verir ve toplumsal yapıyı bozacaktır. Bu durumun önüne geçmek adına hukuk sistemimizde aile konutu şerhi ile aile konutu üzerinde hak sahibi olan eşin tasarrufları, diğer eşin rızasına bağlanmıştır.
Aile konutu şerhi ile aile konutu olarak kullanılan gayrimenkule ilişkin kira sözleşmesi yahut mülkiyet hakkı, malik veya taraf olmayan eşin rızası olmadıkça devredilemez, konut üzerindeki haklar sınırlanamaz. Ailenin menfaati söz konusu olduğu hallerde, rıza göstermeyen eş için diğer eş hakim müdahalesi talep edebilir. T.C. Başbakanlık Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce çıkarılan 1.6.2002 tarih ve 2002/7 No’lu genelge uyarınca, tapu kütüğüne aile konutu şerhi, malik olmayan eşin talebi ile verilebilecektir.
Şöyle ki; evlilik birliğinin resmen devam ettiğini ispatlayan belge ile ilgili konutta beraber yaşandığını ispatlayan muhtardan alınabilecek ikametgahın mevcudiyeti halinde tapu müdürlüğüne yapılan başvuru neticesinde bu şerh verilebilecektir. Aile konutuna ilişkin hukuki güvenceler; evlilik ölüm, boşanma, iptali ve sair sebeplerle sona erinceye yahut şerh kaldırılıncaya kadar devam edecektir.