Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması nedir? Gerçek kişi, doğumundan itibaren sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmiş olması koşulu ile ölüme kadar geçen sürede bireye verilen addır. Tüzel kişi ise yönetim ve organları aracılığıyla temsil edilen, kişilerden bağımsız olarak hak ve borç edinen kişidir. Dernek, vakıf, şirketler tüzel kişiliğe örnek verilebilmektedir. Tüzel kişilikten farklı olarak gerçek kişi kendi nam ve hesabına borçlanabilmektedir, haklarını kullanabilmektedir ve tasarrufta bulunabilmektedir.
Şirketlerin borçlarından ve alacaklarından şirket ortaklarının sorumlu tutulmaması ve tüzel kişiliğin kişilerden bağımsız olarak hakları ve borçları üzerinde sorumlu olması gerekmektedir. Ayrıca şirketteki pay sahiplerinin şirketin üçüncü kişilere karşı olan borçlarından sorumlu tutulmaması dolayısıyla pay sahipleri bakımından sınırlı bir sorumluluk ilkesinin getirilmesine tüzel kişilik perdesi denilmektedir. Yine pay sahiplerinin şahsi borçlarından tüzel kişiliğin malları ve alacakları ile sorumlu olmaması da tüzel kişilik perdesidir. Tüzel kişilik perdesinin aralanması bir takım hallerde söz konusu olabilmektedir.
Tüzel kişilik kavramı nedeniyle kanuna karşı hile yapılmak amacıyla bir takım kuralların dolanılmak istenmesi hallerinde ise Türk Medeni Kanunu’nun 2. Maddesinde düzenlenen dürüstlük kuralına aykırılığın olduğunu ve hakkın kötüye kullanılmasının meydana geldiğini söylemek mümkün. Kanunu dolanmak amacıyla yapılan bu işlemlerin dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılmasının engellenmesi amacıyla tüzel kişilik perdesinin aralanması teorisi uygulamada yer bulmuştur.
Kanunda açık bir düzenleme yer almamakla birlikte Yargıtay uygulaması ana kuralın istisnası olarak ve fakat belirli, sınırlı durumlarda dikkatle uygulanması gereken bir yol olarak görülmüştür. Kuralın uygulama alanı bulması için öncelikle asıl borçluya başvurulmalıdır ve borcun ödenmemesi halinde perdenin kaldırılması yahut aralanması yoluna başvurulmalıdır.
Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılacağı Haller
Tüzel Kişi İle Üyelerinin Özdeşleşmesi
Ortaklar ile tüzel kişi yahut iki tüzel kişinin malvarlıkları, faaliyet konuları ve çalışma alanlarının iç içe geçmesi nedeniyle yapılan hukuki işlemlerin kimin nam ve hesabına yapıldığının anlaşılamaması veya net olarak tespit edilememesi hallerinde işlemin tarafı tek bir kişi imiş gibi kabul edilmektedir. Bu gibi durumlarda perdenin kaldırılması ile birlikte tüzel kişinin borcu için pay sahiplerinin sorumluluğuna gidildiğine sıklıkla rastlanılmaktadır.
Öz kaynakların Yetersiz Kalması
Alacaklıların korunması ilkesi gereği sermaye şirketlerinde ortakların, pay oranlarına göre belirlenen esas sermaye bedelini şirkete özgülemekle yükümlü olurlar. Hesaplanan esas sermaye bedelinin şirket kuruluşunda şirket faaliyetleri ve bunlardan doğabilecek riskler göz önünde bulundurularak hesaplanması gerekmektedir.
Bu durumun göz ardı edilmesi suretiyle üçüncü kişilerle tüzel kişi arasında hukuki ilişkiler tesis edilmesi ve borç ilişkisi kurulması durumlarında ise alacaklılar zarara uğrayacağından mahkeme tüzel kişilik perdesinin aralanmasına karar verebilecektir. Zira şirket ortaklarının yeterli öz sermaye ile ticari ilişkiler kurmaları ve ekonomik süreçleri yönetmeleri gerekmektedir.
Hakim Ortaklı Şirketlerde Perdenin Kaldırılması
Hakim ortak, sermaye şirketlerinde esas sermayenin en fazla payına sahip olan ortaktır. Ancak şirket borçlarından dolayı hakim ortağın sorumluluğuna gidilebilmesi için hakim ortağın veya hakim ortakların bu hakimiyetlerini kötüye kullanarak şirketten alacaklı olan kişileri zarara uğratmaları durumunda tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasına karar verilerek hakim ortağın veya ortakların bu borçlardan sorumlu tutulmasına karar verilebilecektir.
Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasının Türleri
Tüzel Kişilik Perdesinin Düz Kaldırılması
Bir tüzel kişilik perdesinin düz kaldırılmasında tüzel kişinin kendi malvarlığı ile sorumlu olması halinin genişletilerek tüzel kişiyi oluşturan üye ve ortakların da bu borçlardan şahsi malvarlıkları ile sorumlu olmasıdır. Ayrıca bu durumda tüzel kişinin eylemlerinin neticesinden ortak ve üyeler de sorumlu olacaklardır.
Tüzel Kişilik Perdesinin Ters Kaldırılması
Şirket üye ve ortaklarının şahsi borçlarından dolayı alacaklıların şirketin malvarlıklarından borcun tahsili yoluna gidebilmesi halinde tüzel kişilik perdesinin ters kaldırılması söz konusu olur.
Tüzel Kişilik Perdesinin Çapraz Kaldırılması
Ancak birbiriyle ilişkili birden fazla tüzel kişiliğin varlığı halinde ana ortaklık ile ana ortaklığa bağlı yavru ortaklıklar arasında tüzel kişilik perdesi söz konusu olabilmektedir. Bu durumda yavru ortaklığa ilişkin bir borç ilişkisi nedeniyle ana ortaklığım da sorumlu tutulması söz konusu olabileceği gibi ana ortaklıkta yer alan başkaca yavru şirketler bakımından da sorumluluk doğabilmektedir.
Böyle bir durumda ancak ekonomik olarak bütünlük arz eden şirketler bakımından perdenin kaldırılması söz konusu olabilecektir. Bununla birlikte farklı sektörlerde faaliyet gösteren grup şirketleri bakımından tüzel kişilik perdesi aralanmayacaktır.
Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması iş hukukunda yukarıdaki gibi açıklanmaktadır. Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması dava dilekçesi hazırlatmak ve bu konuda destek almak için hukuk büromuza başvurabilirsiniz.
İnstagram sayfamızda da konularla ilgili bilgiler bulabilirsiniz. Şirket avukatı konulu makalemiz için lütfen burayı tıklayınız.