Kıdem tazminatı hesaplama için önce kıdem tazminatının anlamını bilmek gerekir. Kıdem tazminatı, en az 1 yıldır aynı iş yerinde çalışan işçinin emek ve katkısı nedeniyle kanunda ön görülen koşullar çerçevesinde işten ayrılması halinde hak kazanacağı tazminat türüdür. Uzun yıllar aynı iş yerinde çalışan ve bu iş yerine emek ve mesaisi ile katkıda bulunan işçinin işten haklı bir nedenle ayrılması durumunda işçiye verilecek kıdem tazminatı ile katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Kıdem tazminatı ve tazminata esas alınması gereken ücrete ilişkin yasal dayanak 1475 Sayılı Eski İş Yasasının halen yürürlükte bulunan 14. maddesidir.
Kıdem Tazminatı Hesaplanırken Dikkate Alınacak Ücret
Kıdem tazminatı hesap edilirken işçinin en son giydirilmiş brüt ücreti dikkate alınmaktadır. Giydirilmiş brüt ücret işçinin son brüt maaşı ile birlikte tüm yan haklarının da dahil edilerek hesap edilen ücrettir. Örneğin yol ve yemek ücreti ödeniyorsa bunların da giydirilmiş brüt ücrete dahil edilmesi gerekir.
Yol parası yerine servis uygulaması varsa yahut yemek parası yerine işyerinde yemek verilmesi uygulaması söz konusu ise böyle bir durumda yol ve yemek ücretinin o işyerinin emsallerindeki ücreti araştırılarak hesaplanması ve giydirilmiş brüt ücret hesabında dikkate alınması gerekecektir. Yine yakacak yardımı, ikramiyeler, düzenli olarak yapılan prim ödemeleri de dikkate alınır.
Primler Giydirilmiş Brüt Ücrete Dahil midir?
Kıdem tazminatına esas giydirilmiş brüt ücretin belirlenmesinde yani kıdem tazminatı hesaplamasında kişinin aylık brüt ücretinin yanında düzenli olarak yapılan tüm ek yardım ve menfaatler de dahil edilmektedir. Her ay düzenli olarak yapılan prim ödemeleri de buna dahildir. Örneğin yaptığı işin gereği olarak gerçekleştirdiği ürün satışlarından prim ödemesi alan bir işçinin giydirilmiş brüt ücreti hesaplanırken son 1 yıl içerisinde yapılan ödemelerin ortalaması alınarak ücret hesaplamasına eklenmesi gerekecektir. Bu durumda 1 yılda ödenen prim toplanmalı ve 12’ye bölünerek çıkan rakam brüt ücrete eklenmelidir.
İş akdinizin feshi durumunda yanlış bir hesaplama ile hak kaybına uğramamak için tazminat ve sair alacaklarınızın hesaplanmasında bir avukattan yardım almayı unutmayınız.
Hizmet Süresinin Tespitinde Ücretsiz İzinde Geçen Süreler
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin aynı iş yerinde 1 yıllık fiili çalışmasını tamamlaması gerekir. Ücretsiz izne çıkan işçi, ücretsiz izin süresince fiilen çalışma yapmayacaktır. Ücretsiz izinle ilgili detaylı bilgi almak için Ücretsiz izin hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi askıda olacak, işçinin sigorta primleri ödenmeyecek ve fiili bir çalışması olmayacaktır. Bu nedenledir ki ücretsiz izinde geçen süreler kıdem tazminatına esas hizmet süresinin hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2004/27343 Esas, 2005/15958 Karar sayılı ve 09.05.2005 tarihli ilamında:
“ Davacı işçinin istemi ile gerçekleşen ücretsiz izin ve çalışılmayan bu sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması ve bu süre için ikramiye alacağının hesaplanması hatalı olduğunu belirtmiştir.”
Ücretsiz izin uygulamasının işçi ve işverenin mutabakatı ile söz konusu olabileceği unutulmamalıdır. İşçi, fiilen çalışmaya devam etmiş olmasına karşın ücretsiz izinde gösterilmişse bunu ispat ettiği takdirde bu süreler de kıdeme esas hizmet süresinden sayılabilecektir.
Kıdem Tazminatı Hesaplamasında Raporlu Olunan Süreler
Hizmet süresi hesaplamasında fiili çalışma bulunmaması nedeniyle ücretsiz izinde geçen sürelerin dahil edilmediğini söylemiştik. Bilindiği üzere 2 günü aşan raporluluk süresinin bulunması halinde ücret ödemesini işveren yapmak zorunda değil çünkü SGK bu süredeki ücreti ödüyor. Bu gibi durumlarda yasada açık bir hüküm bulunmadığında ne şekilde ilerleneceğini Yargıtay kararları ile belirliyoruz. Yargıtay bu gibi durumlarda raporlu olarak geçirilen sürelerin kıdem tazminatına esas hizmet süresinde hesaba dahil edileceği yönünde kararlar veriyor.
Ancak 6 haftadan fazla süren rapor sürelerinde ihbar süresinin eklenmesine kadar geçen süre hesapta dikkate alınacak bunun üzerindeki süreler kıdeme esas hizmet süresinin belirlenmesinde dikkate alınmayacaktır.