Zorlayıcı sebepler, küreselleşme ve ekonomik kriz kısa çalışmanın gündeme gelmesine sebep olan hususlar olarak sayılmaktadır. Zira küreselleşme ile birden fazla iş sektörü arasında evrensel bir şekilde rekabet hali meydana gelmeye başlamıştır. Piyasadaki güçlü birçok firma artık ekonomik açıdan da güçlü hale gelerek orta ve küçük firmalar üzerinde ciddi baskı ve hakimiyet oluşturmaya çalışmaktadır haliyle bu da ekonomik krizler ile karşı karşıya kalınmasına sebep olmaktadır. İşte, kısa çalışma ödeneği hakkında detaylı bilgiler!
Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Sorular ve Cevaplar
Kısa Çalışma Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Peki, kısa çalışma ve dolayısıyla kısa çalışma ödeneği nasıl ortaya çıkmıştır? Yukarıda da belirtildiği üzere ekonomik kriz küreselleşmenin neden olduğu bir evrensel problemdir. Haliyle ekonomik kriz halinde güçsüz olan bazı işletmeler küçülmeyi tercih ederler ve bunu işçileri işten çıkararak yaparlar. Kalan bazı işletmeler ise işçilerin sebep olduğu maliyetleri minimuma indirgemek için çalışılan süreyi yahut üretimlerini indirerek veya işi belirli bir süreliğine durdurarak ya da son dönemde çok gündemde olan ücretsiz izin uygulamasını tercih ederek yapmaktadırlar.
Neticede bütün bunlarla mücadele veren ve ekonomik sıkıntı çekilen bu dönemlerde işverenleri bir nebze rahatlatmak ve desteklemek adına kısa çalışma müessesesi gündemde yer almaya başlamıştır.
Kısa Çalışma Feshin Son Çaresi İlkesi Olarak Sayılabilir Mi?
Bilindiği üzere İş Hukuku teamülü gereği işverenler feshin son çare olma ilkesini delmemelidirler. Ekonomik bir krizle mücadele veren işverenler her ne kadar sıkıntı yaşanırsa yaşansın işçi çıkarma yoluna başvurmadan esnek çalışma, ücretli izin yahut kısa çalışma uygulamalarına başvurmalıdır. Aksi halde feshin son çare olma ilkesine uymamış sayılacaklardır. En nihayetinde kısa çalışma müessesesi bu noktada işverenlere destek olarak meydana çıkmıştır. Nitekim işveren kısa çalışma müessesesini dener ancak bu husus dahi sorununu çözmez ise ancak o zaman fesih yoluna son çare olarak başvurmalıdır.
Kısa Çalışma Hangi Kanun Hükmünde Yer Alır?
- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek 2. Maddesi
- Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik
- 4857 sayılı İş Kanunun 65. Maddesi
Kısa Çalışmanın Şartları Nelerdir?
- Kısa çalışmayı gerektiren bir olgu bulunmalıdır.
- İşveren işi durdurmalı veya çalışma süresini azaltmalıdır.
- İşveren söz konusu durumu İŞKUR’a bildirmelidir.
Kısa Çalışma Hangi İşverenler Tarafından Talep Edilebilir?
Genel ekonomik kriz hali, bölgesel yahut sektörel kriz veya bunlardan bağımsız bir zorlayıcı sebep neticesinde bu durumdan etkilenen bir işletme olmalıdır. Bununla beraber bu sebeplerden birinden kaynaklı söz konusu işletmeye ait işyerlerinde çalışma süresi ya tamamen ya da geçici olarak normal zamana kıyasen en az üçte bir oranında azaltılmalı veya en az dört hafta süre ile faaliyeti durdurulmuş olmalıdır.
Kısa Çalışma İş Sözleşmesini Nasıl Etkiler?
Kısa çalışma ödeneği iş sözleşmesini nasıl etkilemektedir? Bir işletmenin kısa çalışma uygulamasına geçtiği varsayımında eğer işçi hiç çalışmıyor ise işçi ve işveren arasındaki sözleşme sona ermeyecektir, yalnızca tarafların iradesinden bağımsız bir şekilde belirli bir süre askıda kabul edilecektir. Önemle vurgulamak isteriz ki bu askı süresi, süresiz değildir yukarıda anılan yasa ve yönetmelik hükümleri gereği en çok 3 ay süre(Cumhurbaşkanı kararı ile bu süre 6 aya çıkarılabilir) ile bu durum söz konusu olacaktır.
Kısa Çalışma İşçinin Kıdemine Etki Edecek Mi?
İşyerinde faaliyetin geçici olarak tamamen durdurulması halinde iş sözleşmesi askıda kalmaktadır. Ancak söz konusu askı süresinde işçinin kıdemi ne durumdadır? Bu konuda kanun ve yönetmelikte özel bir düzenleme bulunmadığından öğretinin görüşüne ağırlık vererek işin durduğu dönemlerde sözleşmesinin askıda kaldığı süreleri de çalışılmış gibi sayarsak sonradan bu süreleri işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hesaplamasında dikkate alabiliriz. İş Kanunu ve ikincil mevzuatta boşluk bulunan tereddütlü durumlarda işçi lehine yorum kuralının uygulanması İş Hukukumuzun temel ilkelerinden biridir.
Askıda kalan bir iş sözleşmesi neticesinde herhangi bir kanun yahut yönetmelikte bu husus değerlendirilmemiştir ancak işin durdurulduğu dönemde iş sözleşmesi askıda kaldığından bu süreler çalışılmış gibi sayılacaktır ve bu süreler işçinin kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının hesaplanmasında dikkate alınabilir. Ancak belirtildiği üzere bu konuda herhangi bir düzenleme henüz söz konusu değildir. Bu husus İş Kanunu, ve İş Hukuku teamülü ile ikincil mevzuat boşluklarında eğer bir karmaşıklık var ise işçi lehine yorum ilkesi kullanılarak çözüme kavuşturulabilecektir.
Kısa Çalışma ve Ücretsiz İzin Müesseselerinin Farkı Nedir?
- Kısa çalışma müessesesinde işveren tek taraflı irade beyanı ile hareket etme alanına sahiptir. Ancak ücretsiz izin müessesinde işçinin açık rızası koşulu aranmaktadır.
- Kısa çalışmada işçi çalışmasa dahi bu süreler için ücretinin %60’ına hak kazanır ve bu ücret kendisine ödenir ancak ücretsiz izin halinde adı üstünde işçinin ücrete hak kazanması söz konusu dahi olamaz.
- Ayrıca, kısa çalışma yukarıda da değinildiği üzere 3 ay ile sınırlıdır ancak ücretsiz izinde yargıdaki makul süreler aşılmadığı takdirde belirlenen herhangi bir süre sınırlaması söz konusu değildir.
- Kısa çalışma süresi belirli olduğundan bu süre sona erdiğinde işçinin işe geri dönmesi için kendisine bir ihbarda yahut uyarıda bulunulması gerekmez ancak ücretsiz izin belirli bir süre aralığında olmadığından işçinin işe başlaması için işveren tarafından bir davetiye gönderilmesi gerekebilir.
- Ayrıca, kısa çalışma yukarıda da değinildiği üzere yalnızca genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebepler hallerinde uygulanabilir. Buna karşın ücretsiz izin işletmeden kaynaklanan ekonomik kriz hallerinde ve benzer hallerde de gündeme gelebilir.
Kısa Çalışma İşçilik Alacaklarına Nasıl Etki Edecektir?
‘’Öncelikle hangi alacak kalemleri işçilik alacaklarıdır?’’ Sorusunun cevabını vermek gerekir. Ücret alacağı, fazla mesai alacağı, hafta tatili alacağı, ulusal bayram ve genel tatil alacağı, yıllık ücretli izin alacağı ve buna ek olarak iş sözleşmesinin feshine bağlı olarak söz konusu olan ihbar ve kıdem tazminatı. Yukarıda anıldığı üzere kısa çalışmaya geçilen bir işletmede çalışan işçilerin iş sözleşmeleri askıdadır. Haliyle bu dönemde işçi herhangi bir çalışma yapmaz ve işveren de ücret ödeme borcunu gerektiği gibi ifa etmez.
Peki Bu Halde Fazla Mesai, Hafta Tatili ve Ulusal Bayram Genel Tatil Ücretlerine Hak Kazanılmaz Mı?
İşçi kısa çalışma döneminde herhangi bir çalışma yapmadığı için bu takdirde fazla mesai, hafta tatili ve UBGT alacaklarına hak kazanmayacaktır. Ücret alacağı noktasında ise İŞKUR’un sunduğu işsizlik ödeneği sayesinde kanunda belirtilen oranlar baz alınarak kendisine ödenecektir.
Yıllık Ücretli İzin Hakkı Ne Olacaktır?
Yıllık izin hakkı işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesince işçi veya işveren tarafından feshedilir ise veya işçinin ölümü söz konusu olur ise ancak ücret olarak kullanılabilecektir. Daha önce de vurgulandığı üzere kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi askıda kalır. Haliyle ortada bir fesih durumu söz konusu olmadığından işçinin yıllık izin hakkını işverenden ücret olarak alması mümkün olmayacaktır.
İşveren Kısa Çalışmayı İşletmedeki Tüm Çalışanları İçin Talep Edebilir Mi?
İşveren, ancak işçinin kısa çalışma müessesi başlatıldığı tarihte 4447 sayılı Kanunun 50. Maddesi gereği 120 gün hizmet sözleşmesine tabi olarak çalışmış olması ve son 3 yıl içerisinde 600 gün işsizlik ödeneği için prim ödemesi halinde talepte bulunabilir.
İlginizi çekebilir: İş Hukuku Avukatı
Emekliler Kısa Çalışma Müessesesinden Fayda Sağlayabilir Mi?
4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yapılan sigortalı tanımına göre;
“Bu Kanun kapsamına giren bir işyerinde bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan ve çalıştığı süre içerisinde işsizlik sigortası primi ödeyen kimseyi, ifade eder.” denilmektedir. Nitekim emekliler bu kanun kapsamına girmektedirler ve haliyle kısa çalışma ödeneğinden maalesef faydalanamazlar.
Kısa Çalışma Talep Formunda Neler Yer Almalıdır?
- Hangi işçilere kısa çalışma uygulanacaksa bu kişilerin listesi
- Kurumca uygunluk tespiti yapılacağı için talep edilen ve işveren veya işverenin yasal vekili tarafından onaylanan bilgi ve belgeler;
- İşverenin kısa çalışma talep ettiğine dair yazılı ve gerekçeli beyanı
- Ücret bordroları,
- Çalışanların ücretlerinin ve bu ücretlerle ilgili sigorta primlerini veya vergi kesintilerinin ödendiğine dair kayıt ve belgeler
- Talep edilen kısa çalışma dönemine ait çalışma sürelerinin gösterildiği ve işçilerin de imzalarının yer aldığı belgeler
- Bir önceki yıl ve söz konusu cari yıla ait geçici gelir beyannamelerin bulunduğu tablo kayıtları, üretimde meydana gelen azalış miktarına dair evraklar ve belgeler yahut tablolar
- Kısa çalışmaya geçilmeden önce kabul edilen siparişler ve iptal olan siparişlere ilişkin hem sözleşme hem de iptal belgeler
- Faaliyetin kısmen veya tamamen durdurulduğu hale ilişkin belgeler
Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanan İşçinin İşsizlik Maaşı Bu Durumdan Etkilenir Mi?
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı halde değil ancak daha sonra işsiz kalması ve işsizlik maaşına hak kazanması halinde, kısa çalışma ödeneği aldığı zaman zarfı işsizlik maaşı alacağı zaman zarfından eksiltilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneği Alan İşçinin Bu Ödeneği Haczedilebilir Mi?
Yalnızca nafaka borçları söz konusu olur ise haczedilebilir. Önemle vurgulamak isteriz ki bu istisnai durum dışında haciz veya başkasına temlik durumu söz konusu değildir.
Doğum İzninde Olan Veya Ücretsiz İzinde Olan Çalışanlar Kısa Çalışmadan Faydalanabilir Mi?
Kısa çalışmadan ancak söz konusu müesseseye başvuru yapıldığı tarihten itibaren halihazırda işyerinde çalışmakta olan ve işin durmasından yahut azalmasından etkilenen işçiler fayda sağlayabilir. Ücretli doğum izninde olan kadın işçiler için, kendileri ücret aldıkları için herhangi bir gelir kaybı durumu söz konusu değildir. Buna ek olarak başvuru tarihinde işyerinde aktif bir şekilde işyerinde görev idame etmedikleri için önemli ölçüde bu durumdan etkilenmeyeceklerdir. Yani ücretli doğum izninde olan kadın işçi izin süresi bitinceye kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanamaz.
Aynı şekilde ücretsiz izinde olan kişiler ise bu izin sona erdirilir ise kısa çalışma ödeneğinden yararlanabileceklerdir.
Kısa Çalışma Esnasında İş Sözleşmesi İşveren Tarafından Feshedilebilir Mi?
Bilindiği üzere gündemdeki Koronavirüs sebebi ile birçok alanda ciddi önlemler alınmaya başlanmıştır. Bunun bir örneği ise 08.04.2020 tarihinde taslak olarak düzenlenen yasa teklifinde, işverenlerin 3 ay boyunca işçileri işten çıkartmalarının önüne geçilmesidir. Taslak metninden anlaşılacağı üzere kısa çalışmadan yararlanıp yararlanmaması önem arz etmeksizin bütün işverenler bu sürece dahil tutulacaktır. Söz konusu 3 aylık zamanaşımı süresi Cumhurbaşkanının yetkisi ile 6 aya kadar uzatılabilecektir.
Bu Fesih Engelinin Bir İstinası Olacak Mıdır?
4857 Sayılı İş Kanunu madde 25/I ve 25/II nedenleri ile gündeme gelen fesihler istinai hallerdir.
Avukat İletişim
Sözleşme ile alakalı aklınıza takılabilecek soruları cevaplamaya çalıştık. Her zaman bir sözleşme hazırlanması konusunda bir avukat ile çalışmak sizin avantajınıza olacaktır. Detaylı Bilgi Almak İçin Bize +90 532 211 57 25 olan telefon numaramızdan ulaşabilirsiniz.
Ayrıca; kısa çalışma ödeneği sorgulama, kısa çalışma ödeneği ne kadar, kısa çalışma ödeneği hesaplama, kısa çalışma ödeneği yatmadı ne yapmam gerekir, kısa çalışma ödeneği başvuru, kısa çalışma ödeneği ne zaman bitiyor, kısa çalışma ödeneği uzatılacak mı gibi ve benzeri sorularınıza ya da konularınızda hukuk büromuzun iş hukuku avukatı ile iletişime geçerek daha ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.